Με υλικά τη Θυσία, την Πίστη, την Ιδέα

Σημείωνε ο Κώστας Δαφνής στο κείμενό του Το νόημα του μεγάλου Αγώνος, (ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΝ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ, επιμέλεια Ευάγγελου Μέξη, Αθήνα 1972):

«Κάποτε ρώτησαν τόν Κ. Κανάρη πῶς ἔγινε ἥρωας. Κι’ ὁ Ψαριανός, μέ τή σεμνότητα πού τόν χαρακτήριζε, ἀπάντησε:

-“Νά! Ὅταν ξεκίνησα γιά νά κάψω τή ναυαρχίδα τοῦ Καπουδάν Πασᾶ, εἶπα: Κωνσταντῆ, θά πεθάνης. Έκαμα τό σταυρό μου και τράβηξα ὁλόϊσα. Ἔβαλα τή φωτιά κι’ ἡ τύχη μέ βοήθησε νά γλυτώσω.”

Μονάχα ὅσοι ξέρουν νά πεθάνουν κερδίζουν τη ζωή.

Εἶναι ἀναρίθμητοι οἱ Κωνσταντῆδες τῆς Ἑλληνικῆς Ἱστορίας. Μιά ζωή ἦταν τό μοναδικό τους βιός. Καί τό θυσίαζαν μ’ ἁπλοχεριά. Σ’ αὐτό, ὅμως, βρίσκεται τό μεγαλεῖο τους.

Οἱ Θερμοπύλες, τό Κοῦγκι, τό Ἀρκάδι, τό Ζάλογγο, ἡ Πίνδος. Οἱ μεγάλες ὧρες τῆς θυσίας. Αὐτές σφραγίζουν τή μοῖρα τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί σημαδεύουν τήν ἀνηφορική του πορεία πρός τή δόξα. Χωρίς στόμφο, μέ μιά ἁπλότητα πού πλησίαζε τά ὅρια τοῦ θείου, οἱ ἀνώνυμοι ἥρωες ζύμωναν μέ τό αἷμα τους τήν ἐλευθερία. Κι’ ἔλεγαν κάθε φορά τό μεγάλο «”Ναι” ἤ τό μεγάλο «”Ὄχι”.

Εἶναι πολλά αὐτά τά ”ναι” καί τά ”ὄχι”. Καί συνθλίβουν μέ τό βάρος τους τήν Ἱστορία. Κάποτε καί τούς ἀνθρώπους. Δέν βρέθηκε, ὅμως, ποτέ κανείς πού νά μετάνοιωσε γιά τήν κατάφασι τῆς θυσίας.

“Ὁ Θεός ὑπέγραψε, παιδιά, τήν Ἐλευθερία τῆς Ἑλλάδος. Καί ὁ Θεός δέν παίρνει πίσω τήν ὑπογραφή του”. Μ’ αὐτά τά λόγια προσπαθοῦσε νά ἐμψυχώση τά παλληκάρια του ὁ Θ. Κολοκοτρώνης, ὁ θρυλικός Γέρος τοῦ Μωριᾶ, ὅταν ξεκινοῦσε ἀπό μιά ἐρημική ἀκτή τῆς Μάνης γιά τήν ἐποποιΐα τοῦ Εἰκοσιένα. Ἤξερε καλά, ὅτι οἱ ἀγωνισταί δέν εἶχαν νά περιμένουν ἀπό πουθενά βοήθεια. Καί προσπαθοῦσε νά θερμάνη τήν πίστι τους. Τήν πίστι στό Θεό τῆς Ὀρθοδοξίας.

Δέν εἶναι, ὅμως, μονάχα ἡ θυσία καί ἡ πίστις πού ὁδηγοῦν τά βήματα. Εἶναι καί ἡ Ἰδέα. Ἡ ἰδέα τῆς Ἐλευθερίας. Ἔτσι στό Εἰκοσιένα, μιά χούφτα ἀνθρώπων μπόρεσε νά μηδενίση τή λογική, τούς ἀριθμούς, τήν ὕλη, τά πάντα. Καί μέ μόνα ὑλικά τήν πίστι, τή θυσία καί τήν Ἰδέα οἱ ἡρωϊκοί μας πρόγονοι πύργωσαν τήν πρώτη ἐλεύθερη ἑστία τοῦ Έλληνισμοῦ.»

Ἡ Θυσία, ἡ Πίστις καί ἡ  Ἰδέα ὁδηγοῦν τά βήματα. Με την τριαδική αυτή ολότητα - αδιαίρετη ως προς τη βιολογική, την ψυχική και την πνευματική πτυχή της - σφραγίστηκε η ἐποποιΐα τοῦ Εἰκοσιένα γιά τήν Ἐλευθερία τῆς πατρίδος.  Με οδοδείκτες τη Θυσία, την Πίστη, την Ιδέα οἱ ἡρωϊκοί μας πρόγονοι πύργωσαν τήν πρώτη ἐλεύθερη ἑστία τοῦ Έλληνισμοῦ κι έθεσαν τις βάσεις για να απαλειφθεί η αγωνία για την επιβίωσή μας.  

Κι όμως η  διαδρομή σύστασης της νέας Ελλάδας και η προσπάθεια μεταβολισμού μας προς ένα συλλογικό βίο που (θα) τον ορίζει συνειδητά η ελληνική ιδιοπροσωπία ήταν γεμάτη εμπόδια καθώς η ανευθυνότητα κηλίδωσε κρίσιμες στιγμές της ελεύθερης νεοελληνικής ζωής και η δίψα για ποικίλα ατομικά ωφελήματα επισκίασε τις προοπτικές αδελφοσύνης. 

Με τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την έναρξη της εθνικοαπελευθερωτικής επανάστασης του 1821 μακάρι τούτες οι σημάνσεις να διαβαστούν προσεκτικά και να εκληφθούν ως ένα ερέθισμα για στοχασμό κι αφύπνιση, σε πείσμα των καιρών.

 

Σ. Α. Γεωργίου

Εκπαιδευτικός - Συγγραφέας